Qazaxıstan bolqarları
Ümumi sayı | |||
---|---|---|---|
6 915 (1999) | |||
Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
Dili | |||
Qohum xalqlar | |||
Qazaxıstan bolqarları (bolq. Българи в Казахстан, qaz. Қазақстандағы болгарлар) — Qazaxıstan ərazisində yaşıyan çox saylı milli azlıqlardan biri. 1999-cu il siyahıyaalınmasına əsasən Qazaxıstanda 6 915 nəfər özünü bolqar hesab edir[1].
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]1907-ci ildə Qazaxıstanda ilk bolqar köçkünləri meydana gəlir. Onlar Pavlodar vilayətində Razdumovka və Andrianovka, Aqtöbe vilayətində isə Bolqarka kəndlərini qururlar. İkinci Dünya müharibəsi dövründə Bolqarıstan sakinlərinin ikinci dalğası Qazaxıstana gəlir. Bolqarlar Qazaxıstanın hər yerində məskunlaşmışlar, lakin Aktöbe və Pavlodar vilayətində onların payı respublika üzrə orta göstəricidən yüksəkdir.
Bolqarıstanın Qazaxıstandakı səfirliyi ilə əlaqəsi olan Qazaxıstanda Bolqarıstan Mədəniyyət Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Bolqar diasporunun yaranmasının yüz illiyi ilə Bolqarka kəndində yeni bir məktəb açılır. Bayram tədbirində bölgənin 15 etnik və mədəni dərnəyinin nümayəndələri iştirak etdilər.
Pavlodar radiosunda "Bolqar üfüqi" verilişi var. Bolqar dilini və xalqın adət-ənənələrini qorumaq üçün Pavlodar Regional Dil İnkişafı İdarəsinin dəstəyi ilə "Bolqarstan adətləri" adlı bir dərslik çap edildi. Qazaxıstanda "Martenitsa" və "Vyara" folklor ansamblları, "Roksolana" etnik moda teatrı, Ağsaqqallar Şurası və "Slavlar" gənclər birliyi fəaliyyət göstərir. Diaspor gənclərin tarixi vətənlərində universitetlərə oxumağa göndərilməsi üçün tədbirlər görür.
Sayı və nisbəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Siyahıyaalmalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bu illərdəki siyahıyaalmaya görə bolqarların sayı və nisbəti, vilayət və respublika əhəmiyyətli şəhərlərdə sayı:[2][3][4][1]
Sayı | (%) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | |
Qazaxıstan | 10 420 | 10 064 | 10 228 | 6 915 | 4 523 | 0.080 | 0.068 | 0.063 | 0.046 | 0.028 |
Aqmola vilayəti | 372 | 279 | 286 | 208 | 168 | 0.038 | 0.028 | 0.026 | 0.024 | 0.022 |
Aqtöbe vilayəti | 1 241 | 1 267 | 1 457 | 1 045 | 689 | 0.225 | 0.200 | 0.198 | 0.153 | 0.090 |
Almatı | 297 | 394 | 402 | 273 | 219 | 0.038 | 0.041 | 0.037 | 0.024 | 0.016 |
Almatı vilayəti | 690 | 621 | 600 | 405 | 239 | 0.054 | 0.042 | 0.036 | 0.025 | 0.013 |
Astana | 120 | 138 | 147 | 129 | 116 | 0.066 | 0.059 | 0.052 | 0.040 | 0.018 |
Atırau vilayəti | 1 264 | 973 | 864 | 436 | 257 | 0.371 | 0.260 | 0.203 | 0.099 | 0.050 |
Şərqi Qazaxıstan vilayəti | 988 | 941 | 841 | 524 | 284 | 0.063 | 0.056 | 0.047 | 0.034 | 0.020 |
Cambul vilayəti | 305 | 385 | 325 | 114 | 99 | 0.038 | 0.041 | 0.031 | 0.011 | 0.009 |
Qərbi Qazaxıstan vilayəti | 190 | 174 | 289 | 137 | 84 | 0.037 | 0.029 | 0.045 | 0.022 | 0.014 |
Karağandı vilayəti | 2 289 | 2 260 | 2 313 | 1 664 | 1 116 | 0.146 | 0.131 | 0.132 | 0.117 | 0.083 |
Qostanay vilayəti | 395 | 360 | 459 | 301 | 159 | 0.040 | 0.033 | 0.037 | 0.029 | 0.017 |
Qızılorda vilayəti | 50 | 50 | 36 | 16 | 11 | 0.010 | 0.008 | 0.006 | 0.002 | 0.001 |
Mangistau vilayəti | 88 | 160 | 118 | 79 | 34 | 0.055 | 0.064 | 0.036 | 0.025 | 0.007 |
Pavlodar vilayəti | 1 510 | 1 419 | 1 544 | 1 300 | 907 | 0.216 | 0.175 | 0.163 | 0.161 | 0.122 |
Şimali Qazaxıstan vilayəti | 123 | 122 | 150 | 101 | 64 | 0.014 | 0.013 | 0.016 | 0.013 | 0.010 |
Cənubi Qazaxıstan vilayəti | 498 | 521 | 397 | 183 | 77 | 0.038 | 0.033 | 0.021 | 0.009 | 0.003 |
Təşkilatlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Xaricdəki Bolqarlar Dövlət Agentliyinin Bolqarıstandakı saytında bildirilir ki, Qazaxıstanda 5 bolqar təşkilatı var — üç birlik və iki məktəb.
- Qazaxıstandakı Bolqarıstan Mədəniyyət Mərkəzi (ictimai birlik) 1994;
- Deportasiya olunmuş Bolqarların Bolqarıstan Mədəniyyət Mərkəzi "İntibah" (ictimai birlik) 1997;
- Qazaxıstandakı Etnik Bolqarlar İctimai Fondu "Slavlar" 2002;
- Milli dirçəliş məktəbində Bolqarıstan şöbəsi;
- Bolqar məktəbi (1908)
Şəxsiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qazaxıstanda anadan olmuş bolqar mənşəli şəxslər:
Oleq Qriqorieviç Dimov (1946–2016), siyasətçi[5]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 "Ethnic composition: 1999 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
- ↑ "Ethnic composition: 1970 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
- ↑ "Ethnic composition: 1979 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
- ↑ "Ethnic composition: 1989 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
- ↑ "„Ние сме последните българи на изток"" (bolqar). duma.bg. 2016-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-20.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Bolqarlar". Qazaxıstan Xalqları Asambleyası. 2018-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-30. (#redundant_parameters)